Другую кнігу паэзіі Таццяны Нядбай "Там, за сцяной" ад яе першай кнігі "Сірэны спяваюць джаз", за яку паэтка атрымала беларускую прэмію “Дэбют”, аддзяляе роўна дзесяць гадоў. Дэкада, падзеленая, як цэзурай, падзеямі ў Беларусі 2020 года на “да” і “пасля”. Падзел гэты перакуліў не толькі жыццё ўсёй Беларусі, але і лёс самой аўтаркі, якая прысвяціла час паміж кнігамі праваабарончай дзейнасці. Тым не менш, у новых вершах мы чуем усё той жа лірычны голас: канцэптуальна няўпэўнены, пяшчотны, але па-ранейшаму моцны, хоць і прыкметна агаломшаны падзеямі “пасля”, у эпіцэнтры якіх апынаецца лірычная гераіня.
Першая частка гэтай кнігі – “Асабістая справа” – уключае найноўшыя вершы-рэакцыі на жорсткае задушэнне беларускіх пратэстаў і змушаную эміграцыю соцень тысяч беларусаў. Але грамадзянскі пафас рэтушуецца тут інтымнасцю аўтарскай інтанацыі, ад чаго назва цыклу набывае дадатковы сэнс: беларускія рэпрэсіі для Таццянцы выходзяць са сферы палітычнага жыцця ў сферу прыватнага. Адзіны магчымы гаючы сродак тут – любоў. І хоць “словам не ператворыш пекла / у звонкі рай”, важна нашэптваць адно адному на вуха “мантры магіі”.
Другая частка кнігі – “Кампрамат з мінулага” – выбраныя вершы ранейшага часу, інтымная лірыка, што працягвае настроі кнігі “Сірэны спяваюць джаз”, але ў спакайнейшым рэгістры.
Новая кніга Таццяны Нядбай – пра адсутнасць (або немагчымасць) выбару паміж сіюмінутнасцю (вечарам) і вечнасцю, пра вечнасць, якая пралягла “паміж выбарам і выраем”. Апроч Максіма Знака ды іншых палітзняволеных беларусаў, “там, за сцяной”, у кнізе названы яшчэ адзін важна вязень-адрасат – родны Полацк, з якім не парваныя ментальныя і эмацыйныя сувязі, што робіць паэтку важнай удзельніцай Полацкага літаратурнага веча ў складзе сучаснага літаратурнага працэсу беларусаў.
“There, behind the wall”, the second book of poetry by Taciana Niadbaj, is published precisely ten years after her first book, “Sirens Sing Jazz”, awarded the “Debut” Maxim Bahdanovič prize. The Belarusian events of 2020 divide this decade into “before” and “after”, like a caesura. This division overturned both the life of Belarus as a whole and the fate of the author herself, who spent the time between these two books as a human rights defender. Nevertheless, in the new poems we hear the same lyrical voice. It is uncertain and gentle, but still strong, despite the fact that the events “after” have visibly stunned the narrator.
The first part of this book called “Personal File” includes the latest poems. They reflect on the brutal suppression of Belarusian protests and the forced emigration of hundreds of thousands of Belarusians. But the civic drama is marked by the intimacy of the author’s intonation. It gives the title of the cycle an additional meaning – “Personal File” becomes “Private Affair”. For Niadbaj, the Belarusian crackdown moves from the merely political sphere into private life. Here, the only possible healing remedy is love. “Words will not turn hell / into a ringing paradise”, but it is still important to whisper “magic mantras” into each other’s ears.
The second part of the book, “Kompromat from the Past,” includes earlier poems. These are intimate texts that continue the mood of the “Sirens Sing Jazz”, but in a calmer tone.
The new book by Niadbaj is about the absence (or impossibility) of choice between the current moment and eternity, about the eternal abyss “between choice and paradise”. Other than Maksim Znak and other Belarusian political prisoners “over there, behind the wall”, the book addresses another important prisoner, Połack. The author doesn’t lose mental and emotional ties with her hometown. This makes her an important participant in the Połack literary assembly and the Belarusian literary process in general.
